پشت نویسی (ظَهرنویسی) چک برای وکالت در وصول وجه آن

به گزارش پایگاه خبری داورگاه : حقوق تجارت – ظَهرنویسی (۱) به عنوان وکالت در چک بیشتر از برات و سفته رواج دارد. این نوع ظهر نویسی، زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که دارنده، چک را برای وصول، تسلیم بانک می کند. بانک پس از وصول، مبلغ چک را به حساب مشتری واریز می کند.
وکالت در وصول، از طریق ظَهرنویسی ( پشت نویسی ) و با قید هر عبارتی در ظَهر چک که حکایت از وکالت کند، امکان پذیر است. با این حال، برای وصول وجه چک از طریق واریز حساب، معمولا این جمله در ظَهر (پشت) چک قید می شود: ((لطفا پس از وصول به حساب شماره …………. واریز شود)).
هرگاه ظهرنویسی به صراحت حاکی از وکالت در وصول نباشد، ظهرنویسی به عنوان وکالت تلقی نمی شود و ممکن است ظهرنویسی به عنوان انتقال تلقی گردد. لازم به ذکر است که ماده ۲۴۷ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ که به موجب آن ((ظهرنویسی حاکی از انتقال برات است؛ مگر اینکه ظهرنویس وکالت در وصول را قید نموده باشد))، در مورد چک نیز صادر است))، به موجب ماده ۳۱۴ قانون تجارت در مورد چک نیز جاری است.

ضمانت در ظهر چک

ظَهرنویسی انواع مختلفی دارد با این حال و غالبا پشت نویسی یک چک با هدف انتقال انجام می‌شود یعنی امتیازات یک چک با پشت نویسی به فردی دیگر منتقل می‌شود اما موارد دیگری هم وجود دارد که پشت نویسی با آن اهداف انجام می‌شود؛ یکی از آن موارد ضمانت است. یعنی وقتی که در یک معامله به ضامن احتیاج باشد فردی ظهر چک را امضا و ضمانت می‌کند که در صورت عدم پرداخت وجه چک از سوی صادر کننده آن، شخص پرداخت امضاکننده ظهر، پرداخت مبلغ چک را بر عهده می‌گیرد.

وقتی ضامن ظهر چک را امضا می‌کند دیگر هیچ امتیازی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. بیشتر اوقات این ظهرنویسی زمانی انجام می‌شود که اعتبار صادرکننده چک برای دارنده آن مورد تایید نباشد و دارنده برای حصول اطمینان، تقاضا ‌کند شخص ثالثی به عنوان ضامن ظهر چک را امضا کند. اما آن‌چه افراد بیشتر با آن آشنا هستند همان ظهرنویسی به منظور انتقال است.

دو امضا درظهر چک لازم است

وقتی یک فقره چک در وجه شخص خاصی نوشته شود برای انتقال آن، دارنده باید حتما پشت چک را ظهرنویسی کند. به عبارت دیگر اگر سندی در وجه دیگری صادرشده باشد دارنده به صرف دو فقره امضا در ظهرچک آن را به دیگری منتقل می‌کند.

ظَهرنویسی چک هیچ محدودیتی ندارد. وقتی یک فقره چک بین افراد دست به دست شود با هربار ظهر نویسی، چک مورد ‌نظر به شخص بعدی منتقل می‌شود. البته در این مورد یک استثنا هم وجود دارد و آن در مورد چک حامل است. چک‌های حامل نیاز به پشت نویسی ندارند زیرا این چک‌ها به نام شخص معینی نوشته نشده‌اند و هرکس با دارا بودن آن می‌تواند به بانک مراجعه و آن را وصول کند.

در پشت چک صرف امضا کفایت می‌کند

یکی از سوالاتی که برای عموم پیش می‌آید این است که افراد برای انتقال یک چک فقط باید آن را امضا کنند یا اینکه نوشتن نام هم ضرورت دارد. در پاسخ به این ابهام باید گفت: ((برای انتقال چک فقط امضا کافی است و لحاظ شدن نام دارنده در پشت چک  ( پشت نویسی ) هیچ ضرورتی ندارد. همین که امضای شخصی در پشتن چک باشد نشان می‌دهد که وی دارنده چک بوده و چک به او منتقل شده است)).

پی نوشت:
۱) ظَهرنویسی، وسیله انتقال اسناد تجاری همانندِ (چک، سفته و برات) است که از طریق امضا و تسلیم ورقه سند تجاری به شخصی که منتقل الیه یا دارنده جدید خوانده می شود صورت می گیرد. چون عبارتی که انتقال این سند تجاری را می رساند در ظهر (پشت) ورقه قید می شود به این عمل حقوقی ظهرنویسی و (پشت نویسی) نام گرفته است.